Żmija zygzakowata to jedyny jadowity gad występujący na terenie naszego kraju. Swoim zasięgiem obejmuje terytorium całej Polski do wysokości 2000 m n.p.m., a występuje głównie w miejscach dobrze nasłonecznionych, rumowiskach skalnych, zrębach, składach drewna, ale spotkać ją można również na terenie torfowisk i bagien oraz łąk. W związku z postępującą urbanizacją żmije coraz częściej znajdujemy również w zasięgu naszych domostw, w ogródkach i na trawnikach.

W Polsce możemy spotkać kilka odmian barwnych tego przedstawiciela żmij, od jasno ubarwionych, poprzez szare i miedziane do nawet całkowicie czarnych. Cechą charakterystyczną żmii zygzakowatej jest posiadanie pionowej źrenicy oraz tzw. wstęgi kainowej w postaci ciemno zabarwionego zygzaka biegnącego wzdłuż całego ciała po stronie grzbietowej (u form czarnych wstęga ta jest niewidoczna). Długość jej ciała może średnio dochodzić do ok. 60 cm.

Poluje na małe ssaki (ryjówki, krety, myszy), żaby, jaszczurki, pisklęta ptaków oraz owady. Żmija zygzakowata podobnie jak znaczna większość dzikich zwierząt woli uniknąć walki niż ją podjąć. W przypadku zagrożenia najczęściej wybiera ucieczkę, a jeżeli zadecyduje się zaatakować zawsze poprzedza to ostrzegawczym syczeniem.
Nie jest gatunkiem agresywnym, ani też bardzo jadowitym, ale jej ukąszenie może być groźne, zwłaszcza dla dzieci i osób starszych. Bardzo rzadko dochodzi do śmierci ukąszonego dorosłego i zdrowego człowieka, choć niebezpieczne mogą być ukąszenia w twarz i szyję, z uwagi na szybkie przemieszczenie się jadu w krwiobiegu. Jad tego gada jest również niebezpieczny dla osoby będącej pod wpływem alkoholu. Ukąszenie nie ma na celu zabicia agresora – który najczęściej jest zbyt duży do zjedzenia – ale za sprawą bólu ma odstraszyć i zniechęcić go do kolejnego ataku.

Ukąszenie w ogóle nie boli. Pozostają po nim dwa niewielkie ślady od zębów jadowych. Dopiero po 15-20 minutach zaczyna się ból i zawroty głowy. Jad żmii działa na układ nerwowy i zmniejsza krzepliwość krwi. Jeśli już dojdzie do ukąszenia, należy szybko podać antytoksynę w zastrzyku.

CIEKAWOSTKA: W szczęce żmii za każdym zębem jadowym ukryty jest drugi, który w przypadku wypadnięcia pierwszego zęba przejmuje jego rolę na 6 tygodni po czym wypada.

Możemy znacząco ograniczyć ryzyko ukąszenia przez żmiję zygzakowatą, pamiętając o kilku zasadach:

• Gdy zobaczymy żmiję – nie dotykamy jej i wycofujemy się powoli bez paniki. Pamiętajmy, że żmija zygzakowata w Polsce jest objęta ochroną gatunkową.
• Trzeba dokładnie obejrzeć miejsca, na których chcemy usiąść, zwłaszcza w terenie nasłonecznionym, aby przypadkiem nie usiąść lub nadepnąć gada.
• Na spacery zakładamy buty za kostkę. Podczas przypadkowego nadepnięcia, żmija najczęściej atakuje do wysokości kostki.